Pandemi Süresi ve Sonrası Eğitim

Covid-19 pandemisi, toplumun her alanında değişim ve dönüşüme neden olmuştur. Toplumsal kurumlarda meydana gelen bu dönüşümler, bireylerin günlük yaşamlarını etkilemiştir. Eğitim kurumundaki dönüşüm de bunlardan biridir; pandemi dönemi, eğitim alanında da birçok yeniliği beraberinde getirmiştir. Teknolojinin eğitime bu denli nüfuz etmesi çevrimiçi eğitimi yaygınlaştırmış, çevrimiçi eğitim de pandemi dönemi eğitim sisteminin karakteristiğini oluşturmuştur. Bu değişimle birlikte pandemi döneminde teknoloji, eğitimde kurtarıcı gibi görülmüş, hızla değişen sistemde yerini almıştır. Işaret ettiği gibi teknolojinin hem insan hayatının koşullarını hem de sosyal kurumların karakterini değiştirme kapasitesi oldukça yenidir ve değişim hızlı bir oranda gerçekleşmektedir. Bir başka deyişle hızla gelişen teknoloji, eğitimde dönüşümün de fitilini ateşlemiştir.

Eğitimdeki dönüşüm sosyal, kültürel ve ekonomik anlamda pek çok sonuç doğurmuştur. Bunun yanı sıra, teknolojik yenilikler nedeniyle toplumsal norm ve değerlerde hızlı bir değişim meydana gelmiştir. Öğretmenler ve öğrenciler arasındaki ilişkiler değişmiş, yüz yüze etkileşim neredeyse ortadan kalkmış, tüm bunlar okul eğitiminin doğasında meydana gelecek dönüşümüne öncülük etmiştir. Eğitimin kesintiye uğramasından etkilenen öğrenci sayısı Türkiye’de ise yaklaşık 25 milyon öğrenciyi bulmuştur (Tablo 1). Eğitimin temel bir insan hakkı olduğu ilkesi doğrultusunda pandemi sebebiyle kesintiye uğrayan eğitimi telafi etmek adına pek çok eğitim kurumu tarafından hızlı refleks gösterilerek acil uzaktan eğitim (emergency remote education: ERE) uygulamaları tüm dünyada işe koşulmuştur.

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de korona virüs sebebiyle ekonomik, sosyal, kültürel ve eğitim alanları hazırlıksız yakalanmış ve hızlı bir çalışma ile sürece uyum sağlamaya çalışılmıştır. Bu süreçte özellikle eğitim sektörü bu noktada en fazla etkilenen sektör olmuştur. Ülkemizde ilk vakanın görülmesiyle birlikte alınan tedbir önlemleri kapsamında eğitim ve öğretime geçici bir süre ara verilmiştir. Bu süre içerisinde öğrencilerin eğitimden uzak kalmamaları için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ilkokul, ortaokul ve lise kademelerini kapsayan uzaktan eğitim sistemine geçilmiştir. Pandemiden dolay başlanan uzaktan eğitimlere 2012 yılında kurulan öğrenci ve öğretmenin iletişim halinde olmasını sağlayan Eğitimde Bilişim Ağı (EBA) aktif olarak kullanılmaya başlanmıştır. Pandemi sürecinde tüm öğrencilerin kolaylıkla erişim sağlaması için altyapısı genişletilmiştir. EBA TV kanalı ile Eba Canlı Ders Platformu üzerinden yapılması kararı alınmıştır. 23 Mart 2020 tarihinde EBA TV İlkokul, Ortaokul ve Lise olmak üzere 3 ayrı kanal uzaktan eğitim için yayın hayatına başlamıştır. Bu kanallarda 1. sınıftan 12. sınıf düzeyine kadar her ders saati 20-25’er dakika olarak ve tekrar yayınları gün boyunca devam etmektedir. Ders aralarında öğrencilere eğitici ve eğlendirici etkinlikler sunması için “Etkinlik Kuşağı” yer almaktadır. Dünyadaki ilk uygulamadan yaklaşık iki asır sonra uzaktan eğitim faaliyetleri ülkemizde uygulanmaya başlamıştır. Türkiye’deki uzaktan eğitim faaliyetleri ilk olarak; 1924 senesinde John Dewey’in açıkladığı “öğretmen eğitimi raporu” ile duyulmuştur. Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 1953 yılında 420-5-2300 sayılı kararı ile FONO Açık öğretim Kurumu kurulmuş ve bu sayede özel sektörde ilk uzaktan eğitim faaliyeti gerçekleşmiştir. 1956 yılında Ankara Üniversitesi banka personellerine yönelik mektup yolu ile hizmet içi eğitim uygulamasını gerçekleştirmiştir.  Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 1961 tarihinde Mektupla Öğretim Merkezi kurulmuştur. Bu merkezde orta dereceli mesleki ve teknik okullarda ‘yetki belgesi’ sınavına hazırlayıcı kurslar verilmiştir (Fidan ve Okan, 1975). 1974 yılında günümüzdeki adıyla Anadolu Üniversitesi üniversite seçme sınavı ile yükseköğretime yerleşemeyen öğrenciler için 2 yıllık ön lisans programını mektupla eğitim sistemi şeklinde başlatmıştır (Kaya, 1996). 1997 yılında Millî Eğitim Bakanlığı’nın çıkarmış olduğu 15 Eylül 1997 tarihli ve1651 sayılı yazısı ile Açık İlköğretim Okulu kurulmuştur.

Geçmişte bu kadar sağlam bir çalışma alanı olan uzaktan eğitimin olduğu bir alanda korona virüs gibi toplumsal reaksiyon gösteren pandemi sürecinde etkili olunmaması ve eğitimi olumsuz etkilemesi beklenilmemekteydi. Süreç içinde yapılan çalışmalara bakıldığında eğitimde alınan verimin az olması çalışmaları hızlandırmıştır. Milli Eğitim Bakanlığının öncülüğünde kurulan EBA yönetimi bu süreç içinde büyük bir sorumluluk almıştır. Öğretmenler, öğrenciler, yöneticiler ve veliler ile yapılan hem akademik çalışmalar hem de saha içindeki fikirlere bakıldığında pandemi sürecinde beklenilen verim alınmamıştır.  Yaklaşık 2 yıl eğitim sektörü tüm alanlarıyla örgün eğitimden neredeyse tamamen istifade edememiş bu süreç içinde gerek saha içinde ve saha dışında bir koordine halinde birbirine bağlı olan eğitim sektörü pandemi sürecinde en olumsuz etkilenen sektör olmuştur. Pandemi döneminde uzaktan eğitimin önemi anlaşılmış olup gerek ülkemizde gerekse dünyada online eğitim kavramı eğitim hayatımızın vazgeçilmez bir alanı olmuştur.

Peki pandemi sürecinden sonra eğitim düzeni nasıl olacaktır?

20. yy. ile başlayan ve sonlarında hız kazanan küresel eğitim politikaları ile tüm dünyada ortak bir müfredat ve ortak bir eğitim programı oluşmaktadır. Yani dünyanın her yerinde aynı noktadan çıkmış bir müfredatın işleyişi söz konusu olmuştur. Böyle bir eğitim politikası gerek uluslararası eğitim programları ve eğitim sertifikaları ile dünyada tekelleşmiş belirli program ve sertifikalar aracığıyla yapılmaktaydı. Yapılan akademik araştırmalar sonucunda dünyada hızlıca gelişen bilimsen ve teknik gelişmeler sonucunda dünya bu teknoloji gelişimde eğitim sektörünün de etkileneceğini belirtmekteydiler. Bu bağlamda iş gücü olsun veya bilgiye hızlıca ulaşmak bağlamında olsun eğitimin online süreç içinde gelişmeler ile 21 yy. başlarında hız kazanmış ve ekonomik bir sektör oluşturmuştur. IB, IGCSE, ABİTUR, MATURA, STEM, AIAA gibi uluslararası eğitim programları ve eğitim sertifikaları bu anlamda yazılım çalışmalarıyla online eğitimde çalışmalarda bulunmuştur. Bunun yanın COUSERA, KHAN AKADEMİ, TED-ed, UNİVERSTY OF THE PEOPLE gibi online eğitim platformları teknolojinin gelişimiyle yeni eğitim düzeni içinde hızlıca yer almış ve bu alanda büyük çalışmalar yapılmaktadır.

Eğitim sektörü pandemi gibi bir süreç ile hızlıca online sisteme geçmiş ve bu hızlı geçiş ile artık vazgeçilmez bir yeni düzlem oluşmasına sebep olmuştur. Uzun vadede olmayan bir yeni eğitim düzeni bizleri karşılamaktadır. Dünyada belirli biz alışkanlık kazanması ve eksiklerin giderilmesi bağlamında hibrit eğitim modeli görülecektir. Hem örgün eğitimin olduğu hem de online eğitim modelinin işlendiği bir eğitim düzeni ile yeni bir program ve müfredat oluşumu olacaktır. Özel sektörde ve bazı uluslararası eğitim platformları bu süreci şimdiden işlemektedir. Örgün eğitim modeli ile eğitim gördüğümüz ülkemizde dahi şimdiden özel sektörde bu anlamda çalışmalar yapılmaktadır. Bir çok üniversiteler, kurumsal kolejler şimdiden kendilerine has online eğitim tabanı oluşturmaktadır.

Dünyada hızlıca gelişen eğitim politikaları ve eğitim çalışmalarını ülkemiz olarak yakından takip edip bu anlamda çalışmalar yapılması elzem teşkil etmektedir.online eğitim sistemi ile eğitim alanında yeni sektörler oluşmasına sebep olup yeni eğitim programları yer alacaktır. Bu anlamda ülkemizin eğitim öncüleri bu sürecin tamamen içinde yer alıp yerli ve milli yeni bir eğitim politikası ile süreci kuruculuğunda yer almamız gerekmektedir. Önümüzde hibrit eğitim modeli uygulanacağı süre içinde bu çalışmaların olması dileğiyle…

Kaynakça

Mehmet BAŞARAN1 Elif DOĞAN2 Esra KARAOĞLU3 Ecem ŞAHİN4

AJER – Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi 2020,5(2), 368-397

Aras Bozkurt. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2020, 6(2), 1- 23

WHO. (2020b). WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard. World health Organization. https://covid19.who.int/

WHO. (2020a). Coronavirus disease (COVID-19) Pandemic. World health Organization. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019

Aslantaş, T. (2014). Uzaktan Eğitim, Uzaktan Eğitim Teknolojileri ve Türkiye’de Bir Uygulama, 15 Mayıs 2020 tarihinde: http://www.tankutaslantas.com/wp-content/uploads/2014/04/UzaktanEğitim-adresinden alındı.