Irak Seçimleri

Irak’ta düzenlemesi gereken tarihten altı ay önce, 10 Ekim 2021’de erken parlamento seçimleri düzenlendi. Seçim süreci genel anlamda sistemli bir şekilde yürütülse de bazı seçim merkezlerindeki oylama makinelerinin çalışmaması gibi teknik sorunlar yaşandı. Seçime katılımın yüzde 41 oranında kaydedildiğini söyleyen Irak Yüksek Seçim Komisyonu, bu oranın toplam seçmen sayısı üzerinden değil de sayıları yaklaşık 22 milyon olduğu bilinen elektronik seçim kartına sahip vatandaşlar üzerinden hesaplandığını açıkladı. 25 milyon seçmenin seçimlere katılım hakkına sahip olduğu bilinirken 2021 seçimlerine 9 milyon seçmen katılım gösterdi. Yeni parlamento için aday olan ve sayıları 3 bin 200’ü aşan adayların arasından 329 vekilin seçileceği 8 bin 273 sandık merkezinde, 55 binden fazla sandıkta oy kullanıldı. Adaylar, ülke genelinde nüfus bazındaki coğrafi dağılıma göre 83 seçim bölgesini temsil etmektedir.

2018 seçimlerinde seçime katılım oranı %44,50 iken; bu seçimlerdeki katılımın önceki dört seçimden daha düşük olduğu gözlemlenmiştir. Seçime katılımın, %32,50 ile Bağdat’ta en düşük oranda gerçekleştiği ve Duhok’ta ise en yüksek oranla yüzde 54’lere ulaştığı bildirildi. Bu düşük oranların sebebi ise ülkenin ekonomik kriz içerisinde olması, idari ve mali yolsuzlukların ve mezhepsel bölünmenin yaygınlaşması olarak görülmektedir. Öyle ki seçimlerin Irak’taki siyasi arenada büyük bir değişikliğe neden olmayacağı düşünülüyor.

Yüksek Seçim Komisyonu tarafından açıklanan ön sonuçlara göre, Şii din adamı Mukteda es-Sadr liderliğindeki Sadr Bloğu seçimlerde 73 sandalye ile ön sırada geldi. Ardından gelen Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi liderliğindeki Takaddum Koalisyonu 41, eski Başbakan Nuri el-Maliki başkanlığındaki Kanun Devleti Koalisyonu 37, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) 32 ve Hadi Amiri liderliğindeki Fetih Koalisyonu ise 16 sandalye elde etti. Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu’ndan ise seçim listelerinin sunduğu itirazları inceledikten sonra nihai sonuçları 10 gün içerisinde açıklaması bekleniyor.

Önceki seçimlere nazaran daha az sandalye elde etmelerine ve Meclis’te çoğunluğu kaybetmelerine rağmen siyasi sahnedeki varlıklarını sürdüren geleneksel partilerden olan Fetih Koalisyonu’nun, önceki seçimlerde aldığı 47 sandalye oranı şimdiki seçimde 16 sandalyeye düştü.

Bağımsız ve protesto hareketinden doğan partiler, Bağdat’ta ve Irak’ın orta ve güney illerinde yaklaşık 15 sandalye kazandı. Raşid el-Azzavi liderliğindeki Irak İslam Partisi, Muhammed el-Kerbuli liderliğindeki Çözüm Partisi gibi diğer geleneksel güçler ise beklenmedik bir şekilde seçimlerde herhangi bir sandalye kazanamadı. Diğer yandan Ammar el-Hekim liderliğindeki Ulusal Hikmet Hareketi ve eski Başbakanı Haydar el-Abadi önderliğindeki Zafer (Nasr) Hareketi ise yalnızca 2 sandalye elde edebildi.

Ön seçim sonuçları, Haşdi Şabi’ye yakınlığı ile bilinen Fetih Koalisyonu ve Kanun Devleti Koalisyonu adına beklenilenin aksine tatmin edici değildi. Bu listelere yakın kaynaklar, ortak bir pozisyon alma yönünde ‘acil’ toplantılar düzenleme niyetlerinden bahsediyor.

Sadr Bloğu’ndan yeni meclisin ilk oturumunda Mesut Barzani liderliğindeki KDP ya da Muhammed el-Halbusi liderliğindeki Takaddum Koalisyonu gibi kendisine yakın ittifakları en kalabalık parlamento bloğu oluşturmaya davet edeceği bekleniyor. Tümü İran’a yakın listeler olarak görülen Fetih, Kanun Devleti Koalisyonu, Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ve Hamis Hançer başkanlığındaki Azim İttifakı listeleri ve benzer ittifaklar içinse herhangi bir fırsat görünmüyor. Öte yandan Başbakan’ın Şii, Meclis Başkanı’nın Sünni, Cumhurbaşkanı’nın ise Kürtlerden seçildiği kota özelliği seçimlerden sonra da geçerliliğini koruyacaktır.

Şu anda ellerinde 63 sandalye bulunan Kürtler, Meclis’te tek bir parlamenter blok oluşturma fırsatına sahiptir. 32 sandalye ile bu yönde aslan payına sahip KDP, 2018 yılında 25 temsilci çıkartmıştı. Ardından 17 sandalye ile KYB, 9 sandalye ile Yeni Nesil Hareketi ve bu seçimde sandalyelerini geri alarak 4 sandalye kazanan Kürdistan İslami Birliği geliyor. Adalet Partisi yalnızca bir sandalye elde ederken Değişim Hareketi ise hiç sandalye elde edemedi.

Bu durum karşısında Iraklılar, Iraklıların yaşam standartlarını daha önce yükseltmeyi başaramamış geleneksel güçlerin çıkardıkları seçim sonuçlarına dair hayal kırıklıklarını sosyal medyada açıkça dile getirdi.

Seçim sonrası dönemin, devlet kurumlarında, güvenlik, ekonomik ve siyasi dosyadaki nüfuzu ve hakimiyeti daha da artması beklenen Şii silahlı gruplarla mücadele edemeyecek derecede zayıf bir hükümet oluşumuna tanık olacağı bekleniyor.

Nitekim Irak’ta 2003’ten bu yana beş parlamento seçimi yapıldığını hatırlatmakta fayda var. Tüm bunlara rağmen Iraklıların çoğu, DEAŞ’ın 2017’deki yenilgisinden bu yana nispeten sakin geçen dönemde hayatlarının düzelmediğini ifade etmekte.

Irak’ın altyapısını oluşturan büyük sektörler ise hala kötü durumda; sağlık, eğitim ve elektrik başta olmak üzere temel hizmetler ihtiyaçları karşılayamıyor.